İslam Hukuku Profesörü hemşehrimiz Prof. Dr. Hayrettin Karaman, kur korumalı mevduat hakkındaki tartışmaları İslam Hukuku'nun (Fıkıh) alanına giren İslam Ekonomisi penceresinden yorumladı.
Karaman, Yeni Şafak’ta ‘Azdırılan para piyasasına çare’ başlıklı köşe yazısında, son günlerin tartışmalı konusu kur korumalı mevduatı yorumladı.
İşte Karaman’ın o yazısı:
İçeriden ve dışarıdan Erdoğan’ı düşürmeyi dava edinmiş olanların oyunları yüzünden altın ve döviz fiyatları çok hızlı bir şekilde yükselmeye başlayınca o çevreler ellerini ovuşturmaya; bir kısmı iktidar, bir kısmı intikam bir kısmı da sömürü hesapları yapmaya koyuldular.
Alınan zamanında ve yerinde tedbir ile fiyatlar normalleşme yoluna girdi.
Bu defa da devletin ödemesinin faiz olup olmadığı tartışması ortaya çıktı.
Bazı hocalar, devletin ödemesinin faiz olduğu kanaatindeler. Ben bu kanaatte değilim, “devletin ödemesi hibedir” diyorum.
Aynı kanaatte olan hocalardan bir kısmının yazdıklarını aşağıda kısmen vereceğim.
ORHAN ÇEKER
Devletin hibede bulunması elbette caizdir, ona diyecek bir şey yok; fakat hibede döviz kurunun ölçü alınması sanki uygulaması çok zor veya mümkün değil gibi… Kanaatimce TEFE-TÜFE ortalaması ölçü alınmalıdır.
FARUK BAŞER
Bu durum karşısında benim anladığım şudur:
1. Devlet buna mecbur gözüyor. Eğer öyleyse, akıllı diyemesek de rasyonel bir çözüm bulmuştur. Devlet adına bir zaruret vardır ve yapılanlara bu yönüyle bakmak gerekir.
2. Faize duyarlı müminler açısından bu uygulama bir faizden kurtuluş değildir. Faizli bankalar açısından düşünürsek, parası olan bankadan yüzde on faiz artı yüzde kırk kur farkı alacaktır. Ancak bankaya para yatıran fukara değil parası olanlardır. Onlar da yine sermayedarlar ve banka çevreleridir. Kaldı ki kur farkı hibe/atiyye sayılsa da işin bankayla olan yönü faizli bir işlemdir.
3. Bu işin katılım bankalarıyla olması halinde bizce uygulamanın bir engeli gözükmemektedir. Yüzde 10’a yakını (belirsiz bir miktarı) kâr payı, kur farkı ise devletin hibesi/atiyyesidir…
MEHMET ODABAŞI
…mevcut karar bir yangın yerinde acilen alınması gereken bir tedbirdi ve elhamdülillah gördüğümüz kadarıyla başarılı oldu.
Devletin desteği kesinlikle faiz değildir. Ancak bu desteğin faizli muameleler için teşvik edici yönü bulunmaktadır, denebilir. Gerçi ister teşvik edici yönü olsun ister olmasın vatandaşın ezici bir çoğunluğu zaten bankalarla çalışıyor. Bir bahs-i diğer ve garip bir bela…
Devlet şu ana kadar kredi ayağında kredi kullananlara hayvancılık kredisi (sübvansiyonlu krediler) vererek destek sağladı. Ben mevduat tarafında ilk defa böyle bir destek görüyorum.
1. Devletin desteği faiz değildir. Üçüncü taraftır. Herkese değil bir kısmına bu desteği verme hakkı vardır. Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer’in atiyye uygulamaları, Resulullah’ın savaşa katılmadıkları halde bazı sahabilere ganimetten pay vermesi, yine savaşta yararlılık gösterip düşmanı öldürenin üzerindekilere sahip olabileceği gibi uygulamalar maslahat esas olmakla birlikte bunun değişik şekillerde yapılabileceğini gösterir. Şu anın maslahatı da bunu gerektirmiştir.
2. Faizli bankaların bu tür mevduat hesabına uygulayacağı faiz oranının Merkez Bankası’nca belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamayacağı hükmü zaten izahtan varestedir. Bu bankanın vatandaşa verdiği faizdir. 3. Katılma hesaplarına sağlanacak getirinin katılım bankalarının Merkez Bankası ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptıkları bir hafta vadeli repo işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankası tek taraflı olarak karşılayacağı hükmü ise tartışma mevzuudur.
Odabaşı, bu tartışma konusunun da çözüm formüllerinden bahsediyor ve bunlardan biri şöyledir:
Katılım bankası ile hesap sahipleri arasında yatırım vekâleti ilişkisi tesis edilir. Bu ilişkide mutabık kalınan kâr oranı, katılım bankaları ile Merkez Bankası arasında gerçekleşen açık piyasa işlemlerine uygulanan oran olarak belirlenir. Buna muhalefet halinde katılım bankası vekil olarak şarta muhalefet ettiği için tazmin yükümlüsü olur.
Tebliğde
MADDE 5:
(1) Vade sonunda Türk lirası mevduat veya katılma hesabı sahibine anapara ile faiz veya kâr payı banka tarafından ödenir.
(2) Vade sonu kurunun dönüşüm kurundan yüksek olması ve kur farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payından yüksek olması durumunda, kur farkı üzerinden hesaplanan tutardan faiz veya kâr payı düşülerek hesaplanan tutar Merkez Bankası’nca mevduat veya katılma hesabı sahibine ödenmek üzere ilgili bankaya aktarılır. Deniyor. (Merkez Bankası’nın ödediği) şartlı bağıştır. Bu bağışın herkese aynı seviyede olması şartı yoktur. Teşvik niteliği taşır. Kamu yararı vardır. Devletin böyle bir yetkisi vardır.
AHMET YAMAN
Kur korumalı TL vadeli mevduat hesabı ile ilgili olarak şu hususlar mütalaa olunmuştur.
1. Konvansiyonel bankalarda vadeli ya da vadesiz hesap açmak, bunların faiz esaslı kurumlar olması sebebiyle caiz değildir.
2. Caiz olmamakla birlikte konvansiyonel bankalarda açılan vadeli mevduat hesaplarına, ilgili vade sonunda “Merkez Bankası’nca belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı” baz alınarak verilen faiz ile USD döviz kuru arasında döviz lehine bir fark meydana gelirse bu farkın devlet tarafından ödenmesi, İslâm hukukunun klasik faiz teorisine göre “faiz” olarak nitelendirilemez. Zira bu fazlalık mevduat hesabının tarafları dışında üçüncü bir kişi tarafından belli bir amaçla verilmektedir. Bu amaç da ülke ekonomisinin menfaatleri doğrultusunda, “birikimlerini Türk lirası mevduatı olarak değerlendiren vatandaşların kurlardaki oynaklık karşısında mağdur olmamasını” sağlamaktır. Devlet, gördüğü kamu menfaati ekseninde belli alanlara teşvik verebileceği gibi belli niteliği taşıyan kişilere Hazine’den fon transferi de yapabilir…
3. Bu yolun faizli mevduat hesabı açmayı teşvik edeceği öngörülebilir. Fakat zaten faiz esaslı bir ekonomik düzende bu hesaplar hem TL hem de döviz ya da kıymetli maden cinsleri ile açılabilmekte, buna engel bir durum bulunmamaktadır. Çıkarılan bu yeni ürün ile ehven-i şerrayn ihtiyar olunarak milli para TL’nin korunması umulmaktadır ki, bir devlet kendi halkını, ekonomisini ve parası dâhil millî varlıklarını meşru olan etkili ve verimli yollarla koruyabilmek için zor şartlarda kötü/gayrı meşru çözümler arasından en az zararlı olanı tercih edebilir.
4. Katılım bankalarındaki mudârebe esaslı TL hesaplarına benzer bir uygulamanın yapılması da mümkün ve caizdir. Zira devlet, reel ekonomiyi canlandırıp yatırımların artırılması için mudârebe yani emek-sermaye ortaklığını teşvik edebilir ve bu çerçevede söz konusu ortaklığın zarar ile sonuçlanması halinde bu zararı telafi edeceği vaadinde bulunabilir. Hatta sektörel bazda kâr tahmininde bulunup bu tahminlerin altında kalan kârları tamamlayacağını da beyan edebilir. Mudârebenin tarafları dışında üçüncü kişinin verdiği bir garanti olduğu için bu, ortaklığın baştan kâr garantisi taşıması anlamına gelmez.
TKBB DANIŞMA KURULU GÖRÜŞÜ
21 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2021/14 sayılı Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’in 4. maddesinin 4. fıkrasında yer alan “… Katılma hesaplarına sağlanacak getirinin katılım bankalarının Merkez Bankası ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptıkları bir hafta vadeli repo işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankası tek taraflı olarak karşılar” ifadesi, mudarebe akdi esası üzerine kurulu katılma hesaplarında kâr getirisinin baştan garanti edilemeyeceği ilkesine doğrudan aykırılık teşkil etmekte ve katılım bankacılığının esasını oluşturan faizsizlik ilkesi ile çelişmektedir.
Buna göre yukarıdaki maddede yer alan ifadenin şu şekilde değiştirilmesi önerilmektedir: “Katılım bankalarının bu tebliğ kapsamında açacağı katılma hesaplarına vade sonunda dağıtacakları kâr payları, katılım bankacılığı ilke ve standartları doğrultusunda hesaplara tahakkuk ettirilecektir."
(Hazine ve Maliye Bakanlığı 24 Aralık’ta şu açıklamayı yaptı: “…Bu maddede belirlenen uygulama esası Katılım Bankaları açısından katılım bankacılığı esasları çerçevesinde uygulanacaktır” Böylece problem çözülmüş oldu. H.K.) Bununla birlikte katılım bankalarında açılacak kur korumalı mudarebe esaslı katılma hesaplarına ilgili vade sonunda tahakkuk edecek kâr payı ile USD döviz kuru arasında döviz lehine bir fark meydana gelirse bu farkın devlet tarafından ödenmesi, İslâm hukukunun klasik faiz teorisine göre “faiz” olarak nitelendirilemez. Zira bu fazlalık mevduat hesabının tarafları dışında üçüncü bir kişi tarafından belirli bir amaçla verilmekte olup, ortaklığın baştan kâr garantisi taşıması anlamına gelmez. Bu amaç da ülke ekonomisinin menfaatleri doğrultusunda, “birikimlerini Türk lirası (TL) olarak katılma hesaplarında değerlendiren vatandaşların kurlardaki oynaklık karşısında mağdur olmamasını” sağlamaktır. Devlet, gördüğü kamu menfaati ekseninde belirli alanlara teşvik verebileceği gibi belirli niteliği taşıyan kişilere Hazine’den fon transferi de yapabilir.
YENİ ŞAFAK
Çorumlu 2 Yıl Önce
O zaman faiz de haram değil yani???
Ahmet 2 Yıl Önce
Devlet hibesi haram değilse devlet bankasının verdiği faize de hibe diyebiliriz. Ayıp, günah ne ararsan var şu açıklamada... İslam dini sizden çektiğini kimseden çekmemiştir...
Alperen 2 Yıl Önce
Adam faize hibe diyorya la. İnşAllah faizcilerle haşrolursun. Çorum'un yüz karası.
Çorum 19 2 Yıl Önce
Dini kutsalligini Allah'ın buyruklarını anlatmak insanların içini ısıtmak yerine siyasi iktidarlar güç odakları egemenler adına konuşan zengin güçlü iktidar ve makam sahiplerinin yandasligini ve aklama operasyonlarini yapan din adamlari ki hangi dinden olduğu farketmez dünyadaki ateist deist sayılarına zirve yaptırmış insanları dinden imandan doğurmuş hayatı zehir etmiştir durmak yok tüm dünya deist olana kadar böyle devam edin
Şarlatan çikti piyasaya 2 Yıl Önce
Bende diyordum niye sesi cikmiyor bunun diye. Eveeeet Erdoğan'in onayladigina göre dağilabiliriz. Yakinda bu .... dinen caiz derse şaşırmayin.
Mücahit 2 Yıl Önce
Allahın düşmanları kim görsün Bu zevat artık dinlememesi gereken bir zehirdir
Korkak site habercim 19. Niye... 2 Yıl Önce
Yav "Yakinda bu ...... hirsizlik dinen caizdir derse şaşirmayin" diye yorum yaziyorum , habercim 19 editörü olacak yandas şahis bunu sansürlüyor. Bunun neyinden korkuyorsun ya da neresinde bi sikinti var. O zaman yorumlara kapat haberlerini.
Balbazar 2 Yıl Önce
Kılıfçı hayrettin hoca nerede yanlış ve usulsüzlük varsa hukumeti korumak için İslamiyeti ayaklar altına alarak yorumluyor. Kaç yaşından sonra birilerine yaranmak için düştügun hale bak. Adaleti, hakkı, hukuku savunan insanlar seni her gördüğünde yüzüne nefretle bakıyor. Kukla olmuşsun, acınacak haldesin.
Alpagu 2 Yıl Önce
Sen böyle devam et hoca. Öbür dünyada gösterirler sana haramı helal kılmayı.
Kıraç 2 Yıl Önce
Bu beyefendi daha öncede fetöcü Bank Asya içinde faiz caiz diyerek fetva vermişti. En büyük günahı Faizi dinen günah olmaktan çıkaran fetvaları. Sırada Zina, şirk, yetim mali,devleti soyma, kul hakkı fetvaları var herhalde. Bunların bazıları hakkındada fetvaları var zaten.
Akp ye oy vermem 2 Yıl Önce
Sizin inandığınız din her neyse nedir ama adı kesinlikle islam değildir. Çünkü siz özellikle gençlerin dinden soğuma ve uzaklaşma nedenisiniz.
Yeter artık! Sus artık! 2 Yıl Önce
Sus be "adam" sus artık. Sayende insanlar dinden imandan soğudu. Bu dine sen ve senin gibiler kadar zarar veren olmamıştır. "Başarıya giden yolda, gücü, makamı ve mevkiyi koruma yolunda herşey mübahtır" anlayışını ve zehrini bu topluma akıttığınız yetmedi mi? Lütfen İslamın,Müslümanların ve Milletin üzerinden çekin artık ellerinizi. Yazıklar olsun...
Şarlatan çikti piyasaya'yi... 2 Yıl Önce
Cümle içindeki şarlatan kelimelerini sansürleyip silmissinde başliktakini niye görmedin cahil habercim 19 editörü.
Normal Vatandaş 2 Yıl Önce
Veda hutbesinde faizin hangi çeşidi olursa olsun yasaklanması çok net. Kur'an 'da faiz yiyenlerle ilgili hükümler çok net. Pislik pislikle sıvanmaz ve kapatılamaz. Bunlar bilim adamı mı, filim adamı mı anlayamadım. Getirilen sistem faizli mevduata garanti. Bunu neresinden nasıl anlıyorlar.
adsız 2 Yıl Önce
Allah herkese akıl fikir vermiş...Akıl ile hareket etmek doğru olandır ...Bir söz vardı...İnsan bir gemi.Akil yelkeni fikir dümeni kullan gemini göreyim seni...İçindeki yani yüreğinin sesini dinle... Hocalar çeşit çeşit aciklamar yapıyor.Onunki doğru bununki yanlış demeye hiç gerek yok...Kendi kararını kendin vermen şu an doğru olan gibi gözüküyor...
hulagu han 2 Yıl Önce
Hocam yazinizin son bölümünde de aynı kanaatte olmayan hocaların görüşlerini yazsaydınız iyi olurdu bizde kıyaslama yapardık...Ufkumuz açılırdı.
Ey hoca kılıklı. Sus artık,... 2 Yıl Önce
Ey hoca kılıklı adsm sen susarsan hakkında daha hayırlısı olur. Erdoğanda aynısı. Susarsa TL rahata erecek. NAS diye diye kendiniz NAS'a aykırı düştünüz. Tamam. Ama bari minareye kılıf uydurana ne denir? alimmidir? Zalimmidir?
Çorum 19 2 Yıl Önce
Dinde haram helal kalktı takiye iler şampiyon oldu
Çorumlu 2 Yıl Önce
Emevi İslam anlayışında normal şeyler bunlar.. TEK kutsal para
Vatandaş 20 2 Yıl Önce
Ismarlama fetvacılar sizi
Ahmet 2 Yıl Önce
Raşit halifenin, ashaba verdiği hibe ile hükümetin parasını faize yatıran, kabe yolunda anasıyla zina hükmünde bir iş yapana verilen hibeyi bir tutuyorsunuz öyle mi?
Alaattin sessiz 2 Yıl Önce
Bu adamın beyninin yarısı Pensilvanya’da. Yarısı iktidarda., hükümette. Sermayesi islam. Dier işi arabuluculuk. Hedefi para.. Olduğunu sokakta iki insan bir biriyle konuşurken duydum doğrumudur bilmem
Adem Demirhan 2 Yıl Önce
Abdullah ibni Mesud (RadiyAllahu Anh) şöyle dedi:“Nebi (SallAllahu Aleyhi ve Sellem):‘Faiz yetmiş üç baptır. Onların günah cihetinden en hafifi, kişinin annesi ile zina etmesi gibidir. Bilin ki, faizin en şiddetlisi Müslüman kişinin ırzıdır!’ buyurdu.”Hakim 2259, İbni Mace 2274, İbnu’l-Carud 647, Albânî Cami 3539
Kıraç 2 Yıl Önce
Hayrettin KARAMAN fetvalarınla rezil ettinin inananları, deistlere. Allahım kurtan bizi leblebiCİ( leblebi satana leblebici, dini satanlara dinCİ denir)lerden.Allah DİNDARLARI başımızdan eksik etmesin
Vatansever hainsavar paralelekoyar 2 Yıl Önce
Hepiniz biliyorsunuzdur fıkrayı kisaca,kayserili iş adamı muhasebeci arıyormuş soru basitmiş 2+2 kaç eder, kimi 4 demiş kimi 3 kimide 5 hiçbirini ise almamış en sonunda gelen kiside siz kaç olmasını istersiniz demiş. Ve ise girmiş. Bitti bu kadar anlayana
King Kong 2 Yıl Önce
Kamber de geldiğine göre durum aklanmış demektir. Bugünler elbet geçer kış biter bahar gelir ama bu yaşadıklarımızı unutmayız.Allah katında olacak hesabı bilemem ama vicdanlarda mahkumsunuz .
GÖREN GÖZ 2 Yıl Önce
KONU DİN OLUNCA NE KADAR ÇAPSIZ VAR İSE ALİM KESİLİYOR. ŞU YORUMLARA BAK DİNİ YOK ETMEYE ÇALIŞAN KOCAMAN BİR ZÜMRE 80 YILDIR ETMEDİĞİNİ BIRAKMADI......GIKI ÇIKMAYAN ZAVALLILAR İSLAM HUKUK PROF. DİL UZATIYOR....GERÇEKTEN ZAVALLISINIZ...
Hacı Nuri 2 Yıl Önce
Aha bu da faizin kılıfını buldu. Çok şey yazacağım da bunun için neyse boşver...
hoca 2 Yıl Önce
kılıfcı balbazar sen eğer ömründe hiç faizli işlem yapmadıysan aferin sana.ama yaptıysan ALLAH belanı versinmi
Hasan Kurtaran 2 Yıl Önce
Faiz haram ama faize eklenecek meblağ hibe :))) Dini gerçekleri bile kirli siyasetinize destek olmasını için çarpıtacak kadar fütursuzlaştınız.!!!
Vay be 2 Yıl Önce
Kıyamet yanaştı galiba . Şu halimize bak. Allah'ım. Sen inananları koru yarabbim
Ahh ah... 2 Yıl Önce
"İktidarın işini kolaylaştıran fetva, fetvayı doğrudan siyasi tartışmaların göbeğine atar ve insanlar, siyasi duruşlarına göre fetvanın yanında ya da karşısında yer alır. Bunun ne demek olduğunu ise, yaptıkları işe bakarken kalplerine danışanlar görür. Fetva hangi saikle olursa olsun kişinin veya yöneticinin yanlışını onaylıyorsa, hem dine hem söz konusu kişiye kötülük sebebi oluyor demektir. Yazıyı bana bir siyasetçinin İmam Gazaliye ait olduğunu ifade ederek naklettiği bir sözle bitirmek istiyorum: Sultanın fesadı ulemadandır. Ulemanın fesadı ise makam ve menfaat kaygısındandır.” Ahmet TAŞGETİREN
Köprualan 2 Yıl Önce
Kendi görüşünü mezhep yerine koyan kendini mezheplerden üstün gören kibir abidesinden başka birşey beklenmez zaten..