Necati Gül şekere dikkat çekti

Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) İl Temsilcisi Necati Gül, Türkiye’de şeker terimi genel olarak...

31 Ocak 2015 Cumartesi 17:11
 Necati Gül şekere dikkat çekti


Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) İl Temsilcisi Necati Gül, Türkiye’de şeker terimi genel olarak pancar şekeri ve nişasta bazlı şeker için, tatlandırıcı ifadesi ise kalori değeri olmayan alternatif tatlandırıcılar için kullanılsa da dünyada tatlandırıcı denildiğinde tatlılık veren her çeşit madde, şeker denildiğinde ise sadece pancar ya da kamıştan elde edilen kristal beyaz şeker (sakaroz)’in akla geldiğini söyledi.


2013/14 pazarlama yılı itibariyle dünyada şekerin %82`si kamıştan, %18`i pancardan üretilmiş olup, dünya şeker borsa fiyatlarını ticarete egemen olan düşük maliyetli kamış şekerinin belirlediğini kaydeden Gül, şunları söyledi;


“Kamış ve pancardan elde edilen şekerler arasında kalite bakımından farklılık bulunmamakta. Ancak kamışın pancara göre daha düşük maliyetle üretilmesi ve işleme maliyetlerinin düşüklüğü nedeniyle kamış şekerinin maliyeti pancar şekerine göre daha düşük olmakta.


Üzerinde bulunulan coğrafya gereği ülkemizde olduğu gibi Avrupa Birliği, Rusya, Ukrayna gibi ülkeler şekeri pancardan; ABD, Japonya, Çin gibi ülkeler hem pancardan hem kamıştan; Brezilya, Hindistan, Meksika, Pakistan, Tayland, Avustralya başta olmak üzere birçok ülke kamıştan üretmektedir.


Dünyanın en büyük şeker üreticisi Brezilya olup, dünya üretimindeki payı %22`nin üzerindedir. Bu ülkeyi %16`lık payla Hindistan ve %8`lik payla Çin takip etmektedir. Türkiye %1,3`lük payla 15. sırada yer almaktadır.


Dünya şeker ekonomisinin lokomotifi tüketimdir. Dünyanın en büyük şeker tüketicisi Hindistan`dır. Nüfus artış hızı ve kişi başına gelir, tüketimi belirleyen en önemli etkenlerdir. Gelişmiş ülkelerde kişi başına şeker tüketimi durağan seyretmekte, azgelişmiş ülkelerde ve şeker ekonomisi güçlü ülkelerde artmaktadır.


Dünyada 50 ülkede şeker pancarı üretilmektedir. En çok şeker pancarı Avrupa`da üretilmektedir (hasat edilen şeker pancarı alanlarının %70`i). Dünyanın en büyük 10 şeker pancarı üreticisi ülkenin dünya toplam şeker pancarı üretimindeki payı %80 dolayındadır. Dünyada şeker pancarı ekim alanları 2001 yılında 6 milyon hektardan 2012 yılında 4,9 milyon hektara düşmüştür. Buna karşılık şeker pancarı veriminin dünya ortalaması 2001 yılında 38 ton/hektar iken, 2011 yılında bu rakam 55 ton/hektar`a yükselmiştir. 2001 yılında 230 milyon ton olan dünya şeker pancarı üretimi 2012 yılında 270 milyon ton olmuştur.


Türkiye`de şeker pancarı üretimi; 1998 yılında 22 milyon ton olan şeker pancarı üretimi 2014 yılında 17 milyon tona gerilemiştir. Buna karşılık aynı dönemde hektar başına verim 44 tondan 57 tona yükselmiştir.


Türkiye`de şeker pancarı Ege, Akdeniz sahil kuşağı, Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu dışında tüm illerimizde üretilmektedir. İl bazında en yüksek üretim Konya`da (%29) gerçekleştirilmekte; bu ili Yozgat (%10) ve Aksaray (%7) izlemektedir.


AB, 30 Eylül 2017 tarihine kadar yürürlükte kalacak olan yeni beyaz şeker kotasını 17 Aralık 2013 tarihli ve 1308/2013 sayılı tüzük ile toplam 13,5 milyon ton; kota kapsamındaki fruktoz (izoglukoz) üretim miktarını da kuru madde bazında 720 bin ton olarak belirlemiştir. AB`de izoglikoz kotasının toplam şeker kotasına oranı %5,3`tür.


Türkiye`de sakaroz kökenli pancar şekeri ve nişasta kökenli (NBŞ) olmak üzere iki tür şeker üretimi bulunmaktadır. NBŞ üretiminde nişasta kaynağı olarak mısır kullanılmaktadır. NBŞ şuruplarının glikoz şurubu ve fruktoz şurubu olmak üzere iki temel grubu bulunmaktadır. Fruktoz şurupları AB`de izoglukoz, dünyada ise genelde yüksek fruktozlu mısır şurubu (HFCS) olarak adlandırılmaktadır.


Türkiye`de Pancar Şekeri ve NBŞ Üreten Şirketler

PANCAR ŞEKERİ ÜRETEN ŞİRKETLER

TÜRKŞEKER (25 fabrika)

Kamu

Konya Şeker Fabrikası A.Ş. (2 fabrika)

Pankobirlik

Kayseri Şeker Fabrikası AŞ. (2 fabrika)

Pankobirlik

Amasya Şeker Fabrikası

Pankobirlik

Adapazarı Şeker Fabrikası

Pankobirlik

Kütahya Şeker Fabrikası

Özel

Keskinkılıç Gıda San. ve Tic. AŞ.

Özel

NİŞASTA BAZLI ŞEKER ÜRETEN ŞİRKETLER

Amylum Nişasta San. ve Tic. AŞ.

Cargill Tarım ve Gıda San. ve Tic. AŞ.

PNS Pendik Nişasta San. AŞ.

Sunar Mısır Entegre Tesis. San.Tic.

Tat Nişasta San. ve Tic. AŞ.

Şeker pancarı üretiminde 1998 yılından sonra kota sistemi uygulanmaya başlanmıştır. Şeker pancarı ve şeker politikası 2001 yılında yürürlüğe giren 4634 sayılı Şeker Kanunu ile düzenlenmiştir. Üretimde kota uygulaması bu kanunla da sürdürülmekte ve üretim yazılı sözleşme hükümlerine göre yapılmaktadır.

Şeker Kanunu`nun 3. maddesine göre; "Şeker üretimi ve arzında istikrarı sağlamak amacıyla pazarlanacak şeker miktarı, sakaroz kökenli ve diğer şekerler için ayrı ayrı olmak üzere şeker türlerine göre, gerektiğinde dönemsel olarak kotalar ile belirlenir. Nişasta kökenli şekerler için belirlenecek toplam A kotası, ülke toplam A kotasının %10`unu geçemez. Bakanlar Kurulu bu oranı, Kurumun görüşünü alarak %50`sine kadar artırmaya, %50`sine kadar eksiltmeye yetkilidir".


Mevcut Kanun kapsamında faaliyet gösteren tüm şeker şirketleri, Şeker Kurulunca kendilerine tahsis edilen kotalar paralelinde üretim programı yapmaktadırlar. Pancar şekeri ve NBŞ kotaları  i son 10 yıllık dönemde Bakanlar Kurulu NBŞ kotasını %25-50 oranında artırmıştır.


2008 – 2013 yılları arasındaki pancar şekeri ve NBŞ ihracat ve ithalatı Tablo 10`da görülmektedir. İhracat verilerine mamul içerisinde ihraç edilen ve dahilde işleme izin belgesi ile C şekeri tahsisat belgesine dayalı olarak yapılan satışlar dahil değildir. Yıllara göre değişmekle birlikte, cüzi miktarda şeker ithalatı yapılmaktadır. Ancak ithalatı yapılan şeker yurt içinde üretimi yapılamayan özel amaçlı şekerler olup, bu miktar Türkiye`nin bir günlük şeker tüketim miktarının oldukça altındadır.


2002-2014 yıllarını kapsayan dönemde şeker pancarı alım fiyatları ile çiftçinin satın aldığı girdilerin (kimyasal gübre, mazot, besi yemi vb) fiyatlarındaki değişimler   şeker pancarının TŞFAŞ tarafından belirlenen alım fiyatı %113 düzeyinde artmış; buna karşılık girdi fiyatlarındaki artışlar %300`ün üzerinde gerçekleşmiştir.


Dünya Bankası ile yapılacak ikraz anlaşmasına esas olmak üzere, Bankaya verilen 10 Mart 2000 tarihli kalkınma politikası mektubunda; TŞFAŞ`ye ait şeker fabrikalarında fiili özelleştirmenin 2001 yılında başlayacağı yer almıştır. Özelleştirme Yüksek Kurulu (ÖYK)`nun 20 Aralık 2000 tarih ve 2000/92 sayılı kararında TŞFAŞ`nin özelleştirme kapsamına alınmasına karar verilmiştir.


Geçen sürede kamu şeker fabrikalarının özelleştirilmesi amacıyla birçok kez ihaleye çıkılmış; ancak ihale sonuçları Danıştay tarafından iptal edilmiştir.


Şeker fabrikalarının özelleştirilmesi durumunda, aile bireyleriyle birlikte sayıları 3 milyonu aşan pancar üreticileri ile şeker tüketicilerinin ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kalmaları kaçınılmazdır.


Öte yandan, Doğu Anadolu`da kamu işletmeciliğinin sosyo–ekonomik amaçları tümüyle terk edilmiş olacaktır. Doğu–Batı arasındaki gelir uçurumu artacak, istihdam düşecek, kırdan kente göç hızlanacaktır.


Bir yandan şekerpancarı üretimine kotalar getirilmesi; öte yandan çiftçinin üretimini sürdürememesi sonucu ortaya çıkacak olası şeker açığı, ihracat geri ödemeleri ile desteklendiği için "daha ucuz"a şeker üreten ülkelerden ve özellikle AB`den ithal edilerek kapatılacaktır.


Bu süreçte ucuz üretim yaptığı bahanesiyle nişasta kökenli şekerlere tanınan ayrıcalıklar sürdürülecek; ayrıca sanayide kullanılan şekerler tamamen mısırdan elde edilen şekerlere dayandırılacaktır. Ülkemizde pancar çiftçisinden esirgenen kaynaklar AB`nin pancar, ABD ve Arjantin`in mısır üreticilerine ve çokuluslu agro-sanayi tekellerine aktarılacaktır.


Yıllık şeker tüketimi 2 milyon ton olan ve şeker ithal edebilecek yeterli döviz rezervlerine sahip bulunan Fransa, yarı bedelle şeker ithal etmek yerine –şekerpancarı tarımı karşılaştırmalı üstünlük yönüyle ülke çıkarına uygun olduğu için– 4,5 milyon ton/yıl şeker üretmeyi sürdürmektedir. Dolayısıyla, Türkiye`de de tarım ve sanayide sağladığı yüksek istihdam ve yan ürünlerinin tümünün hayvan beslemede kullanılabilirliği yönü ile şekerpancarı tarımının –gerçek üreticilerin söz ve karar sahibi olduğu bir yapılanma içerisinde– artan oranlarda sürdürülmesi ülke çıkarınadır.


Bu nedenle;


Avrupa Birliği şeker politikasının ülkemiz şeker sanayini yok etme olanağı verilmemelidir.


Ülkemizin şeker politikası kendine yeterli ve dünya piyasalarında önemli bir üretici olma amacı taşımalıdır.


Türkiye`de NBŞ kotalarının artırılması durdurulmalı ve AB kota seviyelerine uygun olarak yeniden düzenlenmelidir.


Şeker üretim maliyetlerini düşürmek için şeker pancarı tarımı desteklenmelidir.


Kamuya ait şeker fabrikalarının yeniden yapılandırılmaları konusunda gerekli yenileme ve modernizasyon çalışmaları yapılarak rekabet gücü arttırılmalıdır.


Kamuya ait şeker fabrikalarının özelleştirilmesinden vazgeçilmeli; pancarın yetiştirilmesinden şeker üretim ve pazarlanmasına değin tüm süreçte  üreticilerin söz ve karar sahibi olacakları örgütlenmeler egemen olmalıdır."




Son Güncelleme: 31.01.2015 17:15
Yorumlar
Avatar
Adınız
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

banner165