Gülesin Ağbal Demirer

Son birkaç yıldır 4 Şubat’ta İskilip’te yapılan bir kabir ziyareti bazı çevrelerin tepkisine neden oluyor. Kabirde yatan zatın ne ‘vatan hainliği(!)’ kalıyor ne de ziyaret edenlerin Türkiye Cumhuriyeti değerlerine bağlılığı(!). Cümleyi düzünden yazalım; İskilipli Atıf Hoca ‘vatan haini(!), onun mezarını ziyaret edenler de en hafifinden ‘cumhuriyet değerlerine karşı gafil’ olmuş oluyorlar. En hafifinden diyorum, çünkü Vali Mustafa Çiftçi ve beraberindeki birkaç zevatın yaptığı kabir ziyareti haberinin altına yazılan yorumlara bakıldığında ne dediğimiz daha iyi anlaşılacaktır.

İDEOLOJİK KÖRLÜĞE YAPACAK BİR ŞEY YOK

Merhum İskilipli Atıf Hoca üzerinden yapılan tartışmalar aslında bizim için yeni değil.  Bir toplumun tarihinde, yaşanan ile gelecek kuşaklara ‘tarih’ adı altında aktarılanların birbirinden fersah fersah uzak olabileceği aklımızın hep bir kenarında durmalı. Durmalı ki, ‘gerçek’ dediğimiz, ‘hakikat’ diye aradığımız şeyi bulabilelim ve o yoldan ilerleyebilelim. Onun için bu yazı sahip olduğu ideoloji ile gözleri körleşmiş, kulakları sağırlaşmış, kalpleri katılaşmış; nerde bir sarıklı, cübbeli alim, hoca görse tüyleri diken diken olanlara seslenmiyor. Çünkü ne yazsak, ne çizsek, anlatmak için dilimizde tüyler bitse, onlar için ‘İskilipli Atıf Hoca ‘vatan haini’, onun mezarını ziyaret edenler de ‘gafillik ve aymazlık’ içinde. Bundan ötürü sözümüz, gerçeğin, hakikatin peşinde olanlara.

SON OSMANLI ÂLİMLERİNDEN

İskilipli Atıf Hoca bu topraklarda yetişmiş bir âlim. Osmanlı’nın son dönemi ile Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına tanıklık etmiş. 4 Şubat 1926 yılında dönemin hakim koltuğunda hakimi olmayan İstiklal Mahkemele’rinde, yazdığı bir kitap (Frenk Mukallitliği ve Şapka) yargılanmış ve şaşırtıcı bir şekilde idam kararıyla asılmış, apar topar kimsesizler mezarlığına yakınlarının dahi bilmediği bir mezara defnedilmiş münevverlerden. Söz konusu kitap, ‘Şapka Kanunu’ndan bir buçuk yıl önce yayımlanması falan kendisine kurban arayan İstiklal Mahkemeleri için önem teşkil etmez.

‘VATAN HAİNLİĞİ’ İFTİRASI

‘Vatan hainliği’ meselesi nedir denilecek olursa; Atıf Hoca’nın arkadaşlarıyla birlikte kurduğu Teali-i İslam (İslam’ın Yükselişi) isimli Cemiyetin İzmir’in Yunanlılarca işgalinde güya milli mücadele karşıtı bildiri yayımlamasıdır. Peki gerçek öyle midir? ‘… ‘Teali-i İslam Cemiyeti İzmir’in Yunanlılarca işgalini millet adına ilk protesto eden olmuştur. Atıf Efendi bu derneğin kurucusu ve başkanı sıfatıyla bir heyet ile işgal altındaki İstanbul’da bulunan İtilaf kuvvetlerinin merkezine gider. Yunanlıların İzmir işgalini protesto eder ve işgalcilerin çehrelerini dehşet çizgileriyle dolduran şu sözleri söyler: “Kötü politikalar yüzünden zebun düşmüş bir milletin zaafını istismar etmek hiçbir din ve insaf ölçülerine sığmaz. Gayeniz milletimizin şahsında İslam’a darbe vurmaksa bunu açıklayın, ona göre başımızın çaresine bakalım!”(‘İskilipli Atıf Hoca’ s.44; Mehmet Sılay)

Kaynaklar zaman zaman birbirine karıştırılan iki ayrı beyannameden söz ediyor. Dürrizade Abdullah Efendi’nin fetvasının yer aldığı hükûmet beyannamesi ile Teali-i İslam’a ait olduğu öne sürülen ve Yunan uçaklarından atıldığı ifade edilen beyanname. Bu iki beyanname tamamen farklıdır. (Detaylar için ‘İskilipli Atıf Hoca- İstiklal Mahkemelerinin Tarihi Misyonu ve Şapka İnkılâbı/ s.128; Bülent Gökgöz-Bahadır Kurbanoğlu).

Üstad Necip Fazıl Kısakürek de ‘Son Devrin Din Mazlumları’ adlı eserinde, hayatından alıntılar yaparak İskilipli Atıf Hoca’dan övgüyle bahsediyor.

HAKİKATİ ÖĞRENMEK

Dediğimiz gibi; lafımız ideolojik körlük yaşayan, bu körlükle kendisi gibi düşünmeyen, giyinmeyen, inanmayanlara karşı yobazca tutumlara sıkı sıkıya bağlı olanlara değil. Ama İskilipli Atıf Hoca’nın memleketlisi Çorumlular’a, sonra da hakikati arayan herkese; yazılıp çizilen ‘vatan hainliği’ gibi ağır ve zalimce bir iftiraya inanmadan önce, çeşitli kaynaklardan İskilipli Atıf Hoca’nın hayatını satır satır okumaları bir zorunluluktur. Sonuçta kazanan İskilipli Atıf Hoca olmayacak. Çünkü O’nun yeri Allah katında bellidir. Kazanan; geçmişini, geçmişteki değerlerini doğru öğrenerek, bugünü ve geleceğini doğru ve gerçekler üzerinde konumlandırmak isteyen bizler olacağız. Ne de olsa ‘insanoğlu bilmediğinin düşmanı’ değil mi?