Gulca’da 1997 Şubat’ında kültürel kimlikleri ve dini yaşantıları üzerinde artan baskılar nedeniyle barışçıl bir şekilde ayaklanan Uygurlara Çin polisi kalabalığın üzerine ateş açarak karşılık verdi.

Çin, Uygurluların kültürel kimlikleri ve dini yaşantıları üzerinde artan baskıları doğrultusunda 1994’te Komünist Parti Hükümeti’nin resmiyet tanıdığı meşrepleri (Uygurların Kültürel Meclisleri) hiçbir gerekçe gösterilmeksizin tekrar yasa dışı ilan etmiştir. Alkolizm, uyuşturucu bağımlılığı vb. sosyal problemlere karşı iyileştirici bir fonksiyonu olan meşreplerin yasaklanması 5 Şubat 1997’de 15.000-20.000 civarı Uygur’un Gulca’da ayaklanmasına sebep olmuştur.

Ramazan ayında Kadir Gecesi münasebetiyle düzenlenen bir meşrep toplantısına katıldıkları gerekçesiyle Müslüman gençler tutuklanmış, bu gençlerin salıverilmesini talep eden halk, ertesi gün (5 Şubat) sokaklara dökülmüştür. Barışçıl bir şekilde başlayan gösteriler güvenlik güçleri tarafından kalabalığın üzerine rastgele ateş açılması suretiyle bastırılmıştır. Göstericilerin taleplerine karşı polisin takındığı tutum, olayların büyümesine sebep olmuş ve bölgede 1949’dan bu yana yaşanan en ciddi ayaklanmalardan biri meydana gelmiştir. Dünya Uygur Kurultayı (Word Uyghur Congress/WUC)’na Gore 5 Şubat ve ilerleyen günlerde devam eden protestolar sırasında en az 100 Uygur öldürülmüş, yüzlercesi yaralanmış ve gösterilerin akabinde 4.000’e yakın Uygur gözaltına alınmıştır. Bağımsız kaynaklar Çin polisi tarafından tutuklanan 300’den fazla gencin -30 derece soğukta, üzerlerine soğuk su sıkılmış bir vaziyette bekletilerek öldürüldüğünü kaydetmiştir. Gözaltına alınanların ekserisinin ise akıbeti belli değildir. Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) olaylarla ilgili olarak 200’den fazla Uygur’un göstermelik mahkemelerde yargılandıktan sonra ölüm cezasına çarptırıldığını, 90 Uygur’un da müebbet hapse mahkûm edildiğini bildirmiştir. Çin otoritelerinin tam bir karartma uyguladığı Gulca’dan dışarıya bilgi akışını önlemek için bölgeye 40.000’e yakın silahlı kuvvet sevk edilmiştir. Yaşanan olayların araştırılması için bağımsız bir araştırma komisyonu kurulması talepleri ise Çin hükümeti tarafından reddedilmiştir.

Gulca’da yaşanan katliamın üzerinden 18 yıl geçmesine rağmen, Çin hükümeti Gulca olaylarının bağımsız kişi ya da kurumlar tarafından incelenmesine bugün hâlâ izin vermemektedir.